{
    "title": "Köpekler",
    "image": "https://www.kopekler.gen.tr/images/kopekler(1).jpg",
    "date": "20.01.2024 18:09:49",
    "author": "Şemim",
    "article": [
        {
            "article": "Köpekler; evcil olanları, yabani olanları, av, sürü gütme, vs. Birçok amaçla kullanılanları olmak üzere epey çeşitliliğe sahip canlılardır. Dünya üzerinde hiç köpek görmemiş bir insan neredeyse yoktur. Tüm dünya genelinde kedilerle beraber en çok beslenen hayvanlar arasındadır. Köpeklerin bu kadar yaygın bir tür olması aslında insanların bir ürünüdür. Çünkü; köpekler diğer birçok canlının aksine doğada kendi kendine var olmuş bir tür değildir. Henüz uygarlığın bile başlamadığı zamanlarda insanlar yabani kurt türlerini evcilleştirebileceklerini fark etmişler ve farklı coğrafyalarda farklı amaçlara göre bu alanda çalışmalar yapmışlardır. İşte, köpekler bu kurtların evcilleştirilmeleriyle, yani tamamen insan ürünü bir tür olarak ortaya çıkmışlardır. Bu çeşitlendirme binlerce yıl devam etmiş; öyle ki günümüze kadar 500'e yakın köpek ırkı ulaşabilmiştir. Şimdi genel hatlarıyla köpeklerin var olmasından bu yana geçirdiği evreler, farklı toplumlarda kullanılış amaçları, vs. Konuları inceleyelim:<div><br></div><div><b>Tarihte köpek türünün ortaya çıkışı</b></div><div><br></div><div>Köpekler en aşağı 12 bin yıldır insanlarla beraber varlık göstermişler ve günümüze kadar gelmişlerdir. Bilimsel olarak köpekgiller familyasına mensupturlar. Doğada yabani olarak yaşayan bozkurdun bir alt türüdür. Tilki, çakal gibi diğer köpekgillerle de akraba bir türdür. Uygarlık öncesi yaşayan insanlar tahmin edileceği üzere köpekleri ilk olarak avcılık, koruma, vs. Güç odaklı amaçlar için kullanmışlardır. Mağaralarda yaşanan, her an saldırıya açık olunan bir çağda; koku alma ve duyma yetileri insandan kat be kat üstün olan bir türün kontrol altına alınabilmesinin büyük bir avantaj olacağı gayet açıktır. Bu şekilde insanlar tarafından kontrol altına alınan köpekler; daha sonra yerleşik yaşama geçilmesiyle birlikte sürü gütme, bekçilik, süs, vs. Birçok amaçla kullanılmış; bu da yeni yeni köpek türlerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır.</div><div><br></div><div><b>Farklı kültürlerde ve farklı coğrafyalarda köpekler</b></div><div><br></div><div>Köpekler, uygarlık öncesinden bugüne insanın günlük yaşamında bu kadar önemli bir yer tutunca kaçınılmaz olarak da bazı kültürel figürlerde yer etmişlerdir. Kısmen bir örnek verilecek olursa; köpeklerin atası olan bozkurt, eski Türk kültüründe kutsal bir figürdür. Bu kutsal figürün yanı sıra; Hunlar, Göktürkler, Selçuklular ve göçebe hayat sürülen diğer tüm devirler boyunca köpekler yukarıda bahsedilen koruma, avcılık, sürü gütme, vs. Birçok amaç için sık sık kullanılmıştır. Türkler dışında Mısırlılarda da köpek kutsal bir hayvandır. Bu, eski Mısırlıların kedilerin cehennemin bekçileri olduğuna inançlarından da kaynaklanmaktadır. Kedilere karşı en etkili yöntem köpekler olduğu için, zamanla köpek figürü kültürde de yer etmiştir. Daha kuzeyde, Eskimolarda ise köpekler kızakları çektirmek suretiyle ulaşım amacıyla da kullanılırlar. Yani anlaşılacağı üzere günlük hayatın işleyişinde kilit bir role sahiptirler.</div><div><br></div><div><b>Köpeklerin anatomisi</b></div><div><br></div><div>İnsanlar tarafından bu kadar çeşitli amaç için sahiplenilince dış görünüş olarak birbirinden inanılmaz derecede farklı köpekler ortaya çıkmıştır. Bazı köpek türler kaslı ve güçlü olduğu için koruma amaçlı kullanıma bire birken, bazıları ise esnek ve çevik olduğu için çok hızlı koşabilirler veya çok rahat manevralarda bulunabilirler. Bazı köpek türleri ise son derece zekidir ve insanla yarışırcasına birçok beceri isteyen işlerde kullanılabilirler. Köpeklerin anatomisini inceleyecek olursak; vücut yapılarının son derece dengeli olduğunu görürüz. Ağırlıkları ve kas güçleri dört ayakları üzerine son derece dengeli bir şekilde dağılmıştır. Doğada hızlı koşma özelliğini geliştirmenin bir gereği olarak parmak uçlarında hareket ederler. Av bulma ihtiyacının bir getirisi olarak koku olmak duyuları son derece gelişmiş olsa da görme ve tat alma duyuları sanıldığı gibi gelişmiş değildir. Özellikle tat alma duyuları insanınkinden bile daha zayıftır. Yani kendileri için zararlı olabilecek besinleri ayırt edemeyebilirler. Görme duyuları ise karanlıkta birçok canlıya göre daha iyi olsa da yüksek miktarda ışığa maruz kaldıklarında bu yeti zayıflar. Mesafeyi ve yön tayinini az ışıkta olduğu gibi rahat yapamazlar. Ömürleri ise türüne bağlı olarak 7 yıldan 15-18 yıla kadar değişebilmektedir.</div><div><br></div><div><b>Köpeklerde üreme</b></div><div><br></div><div>Köpekler üreyebilecek olgunluğa gayet kısa sürede ulaşabilen canlılardır. Ortalama olarak doğumdan itibaren 6-12 ay arasında üreme olgunluğuna erişirler. Bu olgunluğa eriştikten sonra da türün periyoduna ve üreme sıklığına bağlı olarak sürekli çiftleşmeye devam ederler. Yavru köpeklerin sosyal olgunluğa erişmesi ise üremeden daha uzun sürer. En azından 1,5-2 yıl, köpeklerin sosyal olgunluğa ulaşması için geçmesi gereken süredir. Bu süreden sonra topluluk içinde görev almaya ve yaşamaya devam ederler ve bu evre köpekler için önemlidir. Çünkü; köpekler sosyal canlılardır ve diğer tür arkadaşlarıyla sürekli iletişim içinde olmalıdırlar. Bu; beraber avlanabilmek için olsun, çiftleşebilmek için karşı cinse kur yapmak olsun, diğer bir sürüye karşı güç mücadelesi vermek olsun birçok amaçla kurulan bir iletişim olabilir. Ama bu davranışların hepsi hayati derecede önemli olduğu için, sosyal davranışını yeterince geliştiremeyen köpeklerin hayatta kalma veya neslini devam ettirme şansı azalacak, bu da soyun kesilmesine sebep olacaktır.</div><div><br></div><div>Özetlemek gerekirse; mağara devirlerinden beri köpekler insanın en eski dostlarından biridir ve savunma, sürü gütme, bekçilik gibi ilk amaçlardan sonra bugün uyuşturucu operasyonları, özel yarışmalar, süs, gibi daha birçok özelleşmiş amaçlar için de köpeklerin dostluğu devam etmektedir. İnsanlık var olduğu sürece köpeklerin de insanlıkla iç içe gelişim göstermeye devam edeceği ise gayet açıktır.</div>"
        }
    ]
}