Akbaş köpekleri, vücudunun tamamı beyaz renkte, atletik yapıda, iri cüsseli, hareket halinde ve dururken zarif ve güzel duruşuyla dikkat çeken köpeklerdir. Bu köpeklerin genel karakteri Kangal köpekleriyle aynıdır. Morfolojik özellikleri de beyaz renkte olmasının dışında birbirine çok benzer. Hafifçe basık ve iri kafası, kangal köpekle kıyaslandığında biraz daha uzun, küt ve ucu siyah pembemsi burnu, hafif sarkık üst dudakları vardır. Burnun siyah renkte olması, akbaş köpeklerinin geçmişinde kangal olduğunu belirtir. Kalın ve kaslı olan boynu orta uzunluktadır. Göğüs kafesi derin, göğsü kaslı ve geniş yapıdadır. Paralel olan ön bacakları adaleli ve kalın kemiklidir. Arka bacaklar daha uzun ve adaleli yapıdadır. Ayakların yere gelen bölümleri biraz uzundur. Bazı köpeklerde kangallarda olduğu gibi pençe tırnağı olabilir. Kalçası ve beli dar, karnı içe doğru çekiktir. Atletik görünümlü olan gövde uzun yapılıdır. Yukarıya doğru kalkık halka şeklinde olan kuyruğu uzun ve kalındır. Tüyleri baş ve bacakta kısa ve yumuşaktır. Sırtta, boyun ve kuyruk bölümündeki tüyler uzun ve serttir. Beyaz renkteki köpeklerin bazılarında, kulak üstleri, sırt ve omuz bölgeleri bal köpüğü renkte olur. Ayakları ve tırnakları kangalla benzerlik gösterir. Tırnakların rengi kemik rengindedir.

Anadolu'ya özgü olan Akbaş köpekleri oldukça zeki, ailesine bağlı ve cesurdur. Ülkemizin yerli ırk köpeklerinden biridir. Genellikle koruma amaçlı yetiştirilirler. Himaye ettiği hayvanlara ve insanlara karşı korumacı bir tavrı olur. Anadolu'daki bilinen en eski çoban ve koruma köpeğidir. Koyun sürüsünü tek başına dağıtmadan ağıla kadar götürebilir. Özgürlüğüne düşkün yapısıyla safkan bir köpek ırkıdır.

Erkekleri 45-65 kg, dişileri 40-55 kg olur. Kalça yükseklikleri erkeklerde 70-85 cm, dişilerde 60-75 cm kadardır. Vücut ısıları 38-39 derece olur. Köpeklerin vücutları gelişimini 15 ayda tamamlar. Senede iki kez yaklaşık 21 gün süren kızgınlık dönemleri olur. Çiftleşme dönemi kızgınlığın 9-13 günler arasındadır. Köpeklerin gebelik süresi yaklaşık 58-63 gün arasında sürer.

Ülkemizde yaşadığı Eskişehir, Emirdağ, Sivrihisar bölgesine Ural Dağları ve Balkaş Gölü arasından, Karatatar Türkmenleri tarafından getirildiği düşünülür. Oğuz Türkleri güneyin sıcak iklimine uyum sağlayabilmesi için Akbaş ve Karabaş köpeklerini melezleştirmişlerdir. Göçebe olan kavimlerle Anadolu'ya gelen köpekler burada yaşamlarını sürdürmeye başlamışlardır. Kangal köpekleriyle birlikte Anadolu çoban köpeği olarak anılırlar.

Çiftlik hayvanlarına karşı koruyucu, yabani hayvanlara karşı saldırgan bir yapıları vardır. Yabancı karşı tavırları yüzünden, bulundukları bahçe ve evlerde dış ortamı görmemesi için etrafı duvarlarla kapatılır. Çünkü hareket halinde olan her şeye tepki gösterebilir. Eğer eğitilirlerse bu davranışları azalır. Yapıları gereği şüpheci ve korumacı bir tavır sergilerler. Sosyalleştirilmeleri bu davranışlarını yumuşatabilir. Özellikle geceleri iyi bir bekçi olarak değerlendirilirler. Hem bekçi köpeği olarak hem de çoban köpeği olarak kullanılırlar. Uluslararası alandaki yarışmalarda çobanlık ve sürü koruma alanında birincilikleri vardır. Akbaş köpekler 3-6 aylık olduklarında temel eğitim alabilir, 6-9 aylık olduklarında ileri eğitim alabilecek seviyeye gelirler.

Köpekler büyüdüklerinde her türlü besini yiyebilecek konuma gelirler. Ancak yavruların daha özenli beslenmesi gerekir. Bu dönemde çok yağlı besinler, tavuk, pirzola kemiği gibi sert ve kılçıklı gıdalar, her türlü tatlı yiyecekler, baharatlı, sulandırılmamış süt, ıspanak, patates gibi besinler verilmemelidir. Bunun dışında hazır köpek mamaları, pirinç ve sebzeyle hazırlanan gıdalar, yağsız kıyma, peynirli ya da kıymalı makarna, et ve tavuk sulu arpa kırmalı yal, ayda bir kez pişmiş karaciğer, haftada iki defa yumurta sarısı gibi besinler verilebilir.